Chinese geneeskunde, uhh wat?

De traditionele Chinese geneeskunde (afgekort TCM of TCG) is de verzamelnaam voor alle genees- en behandelwijzen uit Azië, met name China. Traditionele Chinese Geneeskunde bestaat al ruim 4.000 jaar. Het is een zelfstandig geneeskundig systeem dat nogal verschilt van onze westerse benadering. Daar waar onze regulier gezondheidszorg meer kijkt naar de anatomische structuren van het menselijk lichaam en ziekten vooral symptomatisch benadert, bekijkt de Chinese geneeskunde het lichaam als geheel (holistisch). Niet symptoombestrijding, maar het creëren van harmonie tussen lichaam, geest en omgeving staat hierbij centraal. Klinkt dat nogal wazig? Wacht, ik leg het je uit…

Onbalans in Yin en Yang

De eerste sporen van de traditionele Chinese geneeskunde leiden terug naar de periode tussen de 14e en de 11e eeuw voor Christus, in de tijd van de Shang dynastie. Oude inscripties beschrijven onder andere kwaaltjes van de koninklijke familie, wat in die tijd werd toeschreven aan vervloekingen vanuit voorouders. Door de eeuwen heen hebben de geneeskundige filosofie en behandelmethoden zich verder ontwikkeld. Diverse keizers hebben hun empirische kennis gedocumenteerd, waarvan een gedeelte vandaag nog is na te lezen in complexe klassieke teksten. De bekendste werken zijn 黃帝四經 Huangdi Sijing - De vier geschriften van de Gele Keizer, in april 168 v. Chr. begraven in Mawangdui bij Changsha (Zuid-China) en ontdekt in 1973.

De basis binnen de Chinese geneeskunde is geënt op het balans tussen Yin en Yang. Yin en Yang zijn een uiting van 2 uitersten. Zowel in onze omgeving, als ook in ons lichaam (incl. genetische factoren), onze emoties en onze leefstijl. Yin en Yang zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden: een disbalans in onze emoties heeft gevolgen in de balans van onze lichamelijke gezondheid, de balans met onze omgeving en beïnvloedt tevens onze levensstijl. Dit geeft de Chinese geneeskunde een holistische kijk op onze gezondheid.

Je hoeft er niet in te 'geloven'

Meridianen zijn onzichtbaar, maar geen geloof. Volgens de Japanse wetenschapper Dr. Hiroschi Motoyama lopen de 4.000 jaar oude omschreven meridianen gelijk aan de banen van aaneengeketende hyaluronzuurmoleculen in de fascia (bindweefsel). Fascia is een enorm netwerk binnen ons lichaam dat alle weefsels met elkaar verbindt. Het hyaluronzuur in de fascia, dat gelei-achtig van structuur is, trekt ongeveer duizend maal zijn eigen volume in water aan. Via dit vocht worden zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen van cel naar cel getransporteerd. Daarnaast werkt het als energiegeleider. Acupunctuurpunten liggen grotendeels op de overgangen van de fascia compartimenten. Door deze punten te stimuleren worden zenuwuiteinden gestimuleerd waardoor een signaal geleidt naar ruggenmerg. Hier wordt het signaal omgezet naar de hersenen, die op zijn beurt stofjes vrijgeeft en/of remt. Denk hierbij o.a. aan endorfine (lichaamseigen opioïde), GABA, de gelukshormonen serotonine en dopamine en de stresshormonen cortisol, adrenaline en noradrenaline.

Om de meridianen te beïnvloeden zijn er verschillende behandelmethoden binnen de Chinese geneeskunde:

Acupunctuur 📍

Door het lichaam lopen meridianen (energiebanen) met diverse knooppunten, de acupunctuurpunten. De meridianen maken in het lichaam contact met de organen en extern met het bindweefsel. De Chinese geneeskunde beschouwt de organen als het fysieke, tastbare orgaan en de daaraan gerelateerde biochemische processen. Een acupuncturist gaat op basis van een diagnose specifieke acupunctuurpunten aanspreken, die corresponderen met de nodige biochemische processen om het lichaam te activeren terug in balans te komen. Dit gebeurd met behulp van dunne steriele naalden.

Kruidengeneeskunde 🌿

De therapeut kan tevens een kruidenformule (combinatie van specifieke kruiden) voorschrijven. Meestal worden de formules voorgeschreven als tinctuur, thee of in tabletvorm. Kruiden kunnen naast een plantaardige, ook van dierlijke of minerale oorsprong zijn. Ieder kruid heeft invloed op een bepaalde meridiaan. Enkele van de kruiden vinden we terug in onze keukenkastjes, waaronder kaneel en zoethout. Afhankelijk van de diagnose wordt een passende kruidenformule samengesteld en voorgeschreven.

Tui Na massage ✋

Een andere manier om de meridianen, organen en biochemische processen te beïnvloeden is Tui Na (Chinese massage). Tuina betekent letterlijk duwen (tui) en vastpakken (na). De behandeling omvat een combinatie van fysieke manipulatietechnieken, cupping, guasha en/of moxa op specifieke acupunctuurpunten en meridianen om het lichaam aan te zetten tot herstel.

Chinese bewegingsleer 🧘🏻‍♀️

Chinese bewegingsleer, beter bekend als Qi Gong, is belangrijk voor het ondersteunen van een optimale balans. Qi Gong omvat diverse therapeutische oefeningen die een positief effect hebben op de algehele gezondheid door hun invloed op de meridianen. Een qigong-oefening kan bestaan uit een aantal herhalingen van een beweging of uit een staande of zittende houding die je voor langere tijd vasthoudt. Verder ligt de nadruk op ademhalingsoefeningen. 

Voeding 🍒

Volgens de Chinese geneeskunde is onze dagelijkse voeding uitermate belangrijk voor onze gezondheid en wordt zelfs als medicijn en als ziekteverwekker beschouwd. Ieder voedingsmiddel heeft een bepaald effect op onze gezondheid. De balans tussen Yin en Yang in onze voeding is één van de belangrijkste principes. Door extremen te voorkomen en uitgebalanceerd te eten, zal onze dagelijkse voeding een belangrijke bijdrage leveren aan een goede gezondheid.

Welke vorm van Chinese geneeskunde je ook kiest, het zal een welkome aanvulling zijn op wat je al doet of gedaan hebt. Daarnaast kan het prima worden gebruikt om westerse therapieën te versterken, aan te vullen of hun bijwerkingen te verlichten. Want in tegenstelling tot reguliere medicijnen, hebben TCM behandelingen nauwelijks tot geen bijwerkingen. En daar word je toch super blij van!

Lichaam, geest en omgeving zijn met elkaar verbonden

Holistisch betekent dat lichaam en geest als één geheel worden gezien: alle processen zijn met elkaar verbonden. Om genezing en herstel te bewerkstelligen, wordt binnen de Chinese geneeskunde gewerkt met Qi ofwel een soort levensenergie. Qi stroomt via de meridianen (een netwerk van energiebanen) over het lichaam en door de organen. In de westerse opvatting is Qi meer een abstracte beschrijving van lichaamsfuncties. De metafoor in de traditionele Chinese geneeskunde is de gelijktijdige behandeling van de ‘takken’ en de ‘wortels’: de takken staan voor de symptomen waarmee je bij de behandelaar komt, de wortels zijn de onderliggende oorzaken van het probleem. En daar ligt meteen het grote verschil met de reguliere manier van kijken naar ongemak en ziekte.

Als je iemand een verrekijker geeft en hij is westers geschoold, dan speurt hij de horizon af naar die ene vogel in de boom en dan probeert hij die vogel zo dicht mogelijk naar zich toe te halen met de verrekijker, om het beestje zo goed mogelijk te kunnen bekijken. Als je de verrekijker aan iemand geeft die traditioneel Chinees geschoold is, dan zal hij de kijker omdraaien om de horizon zo breed mogelijk te kunnen bekijken en te kunnen zien in wat voor omgeving de vogel zich bevindt. Zo werkt het ook bij het benaderen van klachten. Westerse geneeskunde heeft voor elk onderdeel een andere specialist, traditioneel Chinees geschoolde behandelaars bekijken het lichaam in zijn totaal; een eenheid van lichamelijk, mentaal, emotioneel, spiritueel en sociaal functioneren. Al deze niveaus zijn continue met elkaar in wisselwerking, met als gezamenlijke deler; de meridianen.